Oktýabr aýynyň ahyryndan başlap, dokma senagatynda işleýänleriň Bangladeşiň paýtagtynda we esasy senagat sebitlerinde aýlyk hakynyň ep-esli ýokarlanmagyny talap edip, yzygiderli birnäçe gün bäri nägilelik bildirildi.Bu tendensiýa, egin-eşik pudagynyň uzak wagtlap arzan zähmete bil baglamagy barada çekişmelere sebäp boldy.
Matterhli meseläniň fonunda, Hytaýdan soň dünýäde ikinji orunda durýan dokma eksportçysy hökmünde Bangladeşde takmynan 3500 egin-eşik fabrigi bar we 4 milliona golaý işçi işleýär.Dünýädäki meşhur markalaryň isleglerini kanagatlandyrmak üçin dokma işgärleri köplenç iş wagtyndan artyk işlemeli bolýarlar, ýöne alyp biljek iň pes aýlygy aýda bary-ýogy 8300 Bangladeş Taka, takmynan 550 RMB ýa-da 75 ABŞ dollary.
Azyndan 300 zawod ýapyldy
Geçen ýylda takmynan 10% inflýasiýa bilen ýüzbe-ýüz bolup, Bangladeşdäki dokma işgärleri dokma pudagynyň telekeçiler birleşikleri bilen iň pes aýlyk standartlaryny ara alyp maslahatlaşýarlar.Işçileriň iň soňky islegi iň pes aýlyk hakynyň 20390 Taka üç esse diýen ýaly bolmagydyr, ýöne telekeçiler ýagdaýy hasam dartgynlaşdyrýan 10400 Taka çenli 25% ýokarlandyrmagy teklip etdiler.
Polisiýa bir hepde dowam eden demonstrasiýada azyndan 300 zawodyň ýapylandygyny habar berdi.Protestler şu wagta çenli iki işçiniň ölümine we onlarça adamyň ýaralanmagyna sebäp boldy.
Geýim işgärleri kärdeşler arkalaşygynyň ýolbaşçysy geçen anna güni “Lewi” we “H&M” Bangladeşde önümçiligiň togtadylmagyny başdan geçiren dünýäde iň ýokary geýim markalarydygyny aýtdy.
Iş taşlaýan işçiler tarapyndan onlarça zawod talandy, ýene ýüzlerçe adam öý eýeleri tarapyndan bilkastlaýyn zeper ýetmezligi üçin ýapyldy.Bangladeşiň egin-eşik we senagat işgärleri federasiýasynyň (BGIWF) başlygy Kalpona Akter "Agence France Presse" habar gullugyna bes edilen zawodlaryň arasynda "günbatar markalarynyň we satyjylarynyň hemmesinde diýen ýaly egin-eşik öndürýän ýurtdaky köp sanly zawodyň" bardygyny aýtdy.
Şeýle hem: "Markalara Gap, Wal Mart, H&M, Zara, Inditex, Bestseller, Lewi's, Marks and Spencer, Primer we Aldi degişlidir."
“Primark” -yň metbugat sekretary Dublinde ýerleşýän çalt moda satyjysy “üpjünçilik zynjyrymyzda hiç hili päsgelçilik döretmedi” diýdi.
Metbugat wekili "Biz henizem üpjün edijilerimiz bilen aragatnaşyk saklaýarys, käbirleri bu döwürde zawodlaryny wagtlaýyn ýapdylar" -diýdi.Bu çäräniň dowamynda zyýan çeken öndürijiler, alyjylaryň sargytlaryny ýitirmekden gorkup, hyzmatdaşlyk eden marka atlaryny aýan etmek islemeýärler.
Zähmet bilen dolandyryşyň arasynda düýpli tapawutlar
Barha möwjeýän ýagdaýa jogap edip, Bangladeş egin-eşik öndürijileri we eksportçylary birleşiginiň (BGMEA) başlygy Faruk Hasan hem pudagyň ýagdaýyna gynanç bildirdi: Bangladeşli işçiler üçin aýlyk hakynyň şeýle ýokarlanmagyna bolan islegi goldamak, günbatar geýim markalarynyň zerurdygyny aňladýar sargyt bahalaryny ýokarlandyrmak.Bu markalar işçileriň aýlyklarynyň ýokarlanmagyny goldaýandyklaryny aç-açan öňe sürseler-de, hakykatda çykdajylar ýokarlananda sargytlary beýleki ýurtlara geçirmek bilen haýbat atýarlar.
Şu ýylyň sentýabr aýynyň ahyrynda Hasan Amerikan geýim we aýakgap birleşigine hat ýazyp, esasy markalary egin-eşik sargytlarynyň bahasyny ýokarlandyrmak üçin ynandyrar diýip umyt etdi.Ol hatda: “Täze aýlyk standartlaryna has aňsat geçmek üçin bu örän möhümdir.Bangladeşiň zawodlary global islegiň gowşaklygy bilen ýüzbe-ýüz bolup, “ýagdaý” ýaly düýşde.
Häzirki wagtda Bangladeşiň iň pes aýlyk komissiýasy gatnaşýan ähli taraplar bilen işleşýär we telekeçileriň aýdan sözleri hökümet tarapyndan "amatsyz" hasaplanýar.Emma zawodyň eýeleri işçiler üçin iň pes aýlyk hakynyň 20000 Taka-dan ýokary bolsa, Bangladeşiň bäsdeşlik artykmaçlygyny ýitirjekdigini öňe sürýärler.
“Çalt moda” pudagynyň işewürlik modeli hökmünde esasy markalar, Aziýa eksport edýän ýurtlarda işleýänleriň pes girdejisinden gözbaş alyp, sarp edijileri arzan bahadan üpjün etmek üçin bäsleşýärler.Markalar zawodlara arzan bahalary teklip etmek üçin basyş ederler, bu ahyrky netijede işçileriň aýlygynda görkeziler.Dünýäni dokma eksport edýän esasy ýurtlaryň biri hökmünde işçiler üçin iň pes aýlyk alýan Bangladeş, gapma-garşylyklaryň doly ýaýramagy bilen ýüzbe-ýüz bolýar.
Günbatar ägirtleri muňa nähili jogap berýärler?
Bangladeşli dokma işgärleriniň islegleri bilen ýüzbe-ýüz bolan käbir meşhur markalar hem resmi jogap berdiler.
H & M-iň metbugat sekretary kompaniýanyň işçileriň we olaryň maşgalalarynyň ýaşaýyş çykdajylaryny ýapmak üçin täze iň pes aýlyk hakynyň girizilmegini goldaýandygyny aýtdy.Metbugat sekretary H & M-iň aýlyk hakyny ýokarlandyrmak üçin sargyt bahalaryny ýokarlandyrjakdygy ýa-da ýokdugy barada maglumat bermekden saklandy, ýöne kompaniýanyň satyn alyş tejribesinde gaýtadan işleýän zawodlaryň aýlyk hakynyň ýokarlanmagyny görkezmek üçin bahalary ýokarlandyrmagyna mümkinçilik berýän mehanizminiň bardygyny aýtdy.
Zara-nyň esasy kompaniýasy Inditex-iň metbugat sekretary, kompaniýanyň üpjünçilik zynjyryndaky işçileriň eklenç aýlyklaryny kanagatlandyrmakda goldaw berjekdigini wada berip, köpçülige açyk beýannama berendigini aýtdy.
H&M tarapyndan berlen resminamalara görä, 2022-nji ýylda tutuş H&M üpjünçilik zynjyrynda takmynan 600000 Bangladeşli işçi bar, ortaça aýlyk aýlygy 134 dollar, Bangladeşdäki iň pes standartdan has ýokary.Şeýle-de bolsa, keseligine deňeşdirilende, H&M üpjünçilik zynjyryndaky Kambojaly işçiler aýda ortaça 293 dollar gazanyp bilerler.Adam başyna düşýän jemi içerki önümiň nukdaýnazaryndan Bangladeş Kambojadan ep-esli ýokary.
Mundan başga-da, H & M-iň hindi işçilerine aýlygy Bangladeşli işçilerden birneme 10% ýokary, ýöne H&M Bangladeşden Hindistandan we Kambojadan has köp eşik satyn alýar.
Nemes aýakgap we egin-eşik markasy Puma, şeýle hem 2022-nji ýyldaky ýyllyk hasabatynda Bangladeşli işçilere tölenýän aýlyk derejesiniň iň pes görkezijiden has ýokarydygyny, ýöne bu san üçünji tarap guramalary tarapyndan kesgitlenen “ýerli ýaşaýyş aýlyk hakynyň” 70 göterimini düzýändigini aýtdy ( Işçileriň özleri we maşgalalary üçin mynasyp durmuş derejesini üpjün etmek üçin aýlyk haklary ýeterlikdir).Kambojada we Wýetnamda Puma üçin işleýän işçiler ýerli ýaşaýyş aýlyk derejesine laýyk gelýän girdeji alýarlar.
Puma, şeýle hem aýlyk meselesini bilelikde çözmegiň möhümdigini aýtdy, sebäbi bu kynçylygy bir marka çözüp bilmez.Şeýle hem, Puma Bangladeşdäki esasy üpjün edijileriň köpüsiniň işçileriň girdejileriniň öý zerurlyklaryny kanagatlandyrmak üçin syýasatlarynyň bardygyny mälim etdi, emma kompaniýanyň syýasatlaryny mundan beýläk-de durmuşa geçirmek üçin henizem "üns bermeli köp zat" bar.
Bangladeşiň egin-eşik pudagy ösüş prosesinde köp “gara taryhy” başdan geçirdi.Iň meşhury, 2013-nji ýylda Sawa etrabynda bir binanyň ýykylmagy bolup, köp sanly egin-eşik zawody hökümetden "binadaky çatryklar" barada duýduryş alandan soň işçilerden işlemegini talap edip, howpsuzlyk meselesiniň ýokdugyny aýtdy. .Bu waka ahyrsoňy 1134 adamyň ölümine sebäp boldy we halkara markalaryny arzan bahadan lezzet almak bilen ýerli iş gurşawyny gowulaşdyrmaga itergi berdi.
Iş wagty: 15-2023-nji noýabr