Sebitleýin hemmetaraplaýyn ykdysady hyzmatdaşlyk şertnamasynyň (RCEP) resmi taýdan güýje girmegi we durmuşa geçirilmegi bilen, esasanam şu ýylyň iýun aýynda 15 gol çeken ýurt üçin doly güýje gireli bäri, Hytaý RCEP-iň durmuşa geçirilmegine uly ähmiýet berýär we güýçli goldaw berýär.Bu diňe bir Hytaý we RCEP hyzmatdaşlarynyň arasynda haryt söwdasy we maýa goýumlaryndaky hyzmatdaşlygy ösdürmek bilen çäklenmän, daşary ýurt maýa goýumlaryny, daşary söwdany we zynjyry durnuklaşdyrmakda oňyn rol oýnaýar.
Ösüş üçin iň uly potensialy bolan dünýäniň iň köp ilatly, iň uly ykdysady we söwda şertnamasy hökmünde RCEP-iň netijeli durmuşa geçirilmegi Hytaýyň ösüşi üçin möhüm mümkinçilikler getirdi.Çylşyrymly we agyr halkara ýagdaýy bilen ýüzbe-ýüz bolan RCEP, Hytaýa daşarky dünýä açylmagyň ýokary derejeli täze nusgasyny gurmak üçin, şeýle hem eksport bazarlaryny giňeltmek, söwda mümkinçiliklerini ýokarlandyrmak, işewürlik gurşawyny gowulandyrmak üçin güýçli goldaw berdi. we aralyk we ahyrky önüm söwda çykdajylaryny azaltmak.
Haryt söwdasy nukdaýnazaryndan RCEP Hytaýyň daşary söwdasynyň ösmegine itergi berýän möhüm güýje öwrüldi.2022-nji ýylda Hytaýyň RCEP hyzmatdaşlary bilen söwdasynyň ösüşi şol ýyl daşary söwdanyň ösmegine 28,8% goşant goşdy, RCEP hyzmatdaşlaryna eksport şol ýyl daşary söwda eksportynyň ösmegine 50,8% goşant goşdy.Mundan başga-da, merkezi we günbatar sebitler has güýçli ösüş güýjüni görkezdi.Geçen ýyl merkezi sebit bilen RCEP hyzmatdaşlarynyň arasynda haryt söwdasynyň ösüş depgini gündogar sebitden 13,8 göterim ýokary bolup, Hytaýyň sebit ykdysadyýetiniň utgaşdyrylan ösüşinde RCEP-iň möhüm rol oýnaýandygyny görkezdi.
Maýa goýum hyzmatdaşlygy nukdaýnazaryndan RCEP Hytaýda daşary ýurt maýa goýumlaryny durnuklaşdyrmak üçin möhüm goldaw boldy.2022-nji ýylda Hytaýyň RCEP hyzmatdaşlaryndan daşary ýurt maýa goýumlaryny hakyky ulanmagy 23,53 milliard ABŞ dollaryna ýetdi, bu bolsa geçen ýyl bilen deňeşdirilende 24,8% ýokarlandy we Hytaýdaky dünýä maýa goýumlarynyň 9% ösüş depgininden ep-esli ýokarydy.RCEP sebitiniň Hytaýyň daşary ýurt maýa goýumlarynyň ösüşinden hakyky peýdalanmagyna goşant goşmak derejesi 2921 göterime ýetdi, 2021-nji ýyl bilen deňeşdirilende 17,7 göterim ýokarlandy. RCEP sebiti Hytaý kärhanalarynyň daşary ýurtlara maýa goýmagy üçin hem gyzgyn nokat.2022-nji ýylda Hytaýyň RCEP hyzmatdaşlaryna maliýe däl göni maýa goýumlary 17,96 milliard ABŞ dollary boldy, geçen ýyl bilen deňeşdirilende takmynan 2,5 milliard ABŞ dollary artdy, geçen ýyl bilen deňeşdirilende 18,9 göterim ýokarlandy we 15,4 göterim boldy. Hytaýyň daşarky maliýe däl göni maýa goýumlary, geçen ýyl bilen deňeşdirilende 5 göterim ýokarlandy.
RCEP zynjyrlary durnuklaşdyrmakda we düzeltmekde-de möhüm rol oýnaýar.RCEP Hytaý we ASEAN ýurtlary, Wýetnam we Malaýziýa, şeýle hem Japanaponiýa we Günorta Koreýa ýaly agzalaryň elektron önümleri, täze energiýa önümleri, awtoulaglar, dokma we ş.m. ýaly ugurlarda hyzmatdaşlygyny ösdürdi. söwda we maýa goýumlary, Hytaýyň senagat we üpjünçilik zynjyrlaryny durnuklaşdyrmakda we berkitmekde oňyn rol oýnady.2022-nji ýylda Hytaýyň RCEP sebitindäki aralyk haryt söwdasy 1,3 trillion ABŞ dollaryna ýetdi, bu RCEP bilen sebit söwdasynyň 64,9% -ini we dünýädäki aralyk haryt söwdasynyň 33,8% -ini emele getirdi.
Mundan başga-da, RCEP elektron söwda we söwdany ýeňilleşdirmek ýaly düzgünler Hytaýyň RCEP hyzmatdaşlary bilen sanly ykdysadyýet hyzmatdaşlygyny giňeltmegi üçin amatly ösüş gurşawyny üpjün edýär.Serhetara elektron söwda Hytaý bilen RCEP hyzmatdaşlarynyň arasynda möhüm söwda modeline öwrüldi we sebit söwdasy üçin täze ösüş polýusyny emele getirdi we sarp edijileriň hal-ýagdaýyny hasam ýokarlandyrdy.
20-nji Hytaý ASEAN sergisinde Söwda ministrliginiň gözleg instituty “RCEP sebit hyzmatdaşlygynyň netijeliligi we ösüş perspektiwalary hasabaty 2023” neşir etdi, RCEP durmuşa geçirileli bäri agzalaryň arasyndaky senagat zynjyry we üpjünçilik zynjyry hyzmatdaşlygynyň berk görkezilendigini mälim etdi. çydamlylyk, sebitleýin ykdysady we söwda hyzmatdaşlygyny ösdürmek we ykdysady ösüş diwidendleriniň ilkinji goýberilmegi.Diňe ASEAN we beýleki RCEP agzalary ep-esli peýda görmän, eýsem köp krizis döwründe dünýä söwdasyna we maýa goýumlarynyň ösüşine itergi berýän amatly faktor bolmak bilen oňyn dökülme we görkeziş effektlerine eýe boldy.
Häzirki wagtda global ykdysady ösüş ep-esli peselme bilen ýüzbe-ýüz bolýar we geosyýasy töwekgelçilikleriň we töwerekdäki näbellilikleriň güýçlenmegi sebit hyzmatdaşlygyna uly kynçylyklar döredýär.Şeýle-de bolsa, RCEP sebit ykdysadyýetiniň umumy ösüş tendensiýasy gowy bolmagynda galýar we geljekde ösüş üçin uly mümkinçilikler bar.Membershli agzalar RCEP-iň açyk hyzmatdaşlyk platformasyny bilelikde dolandyrmaly we ulanmaly, RCEP açyklygynyň diwidendlerini doly açmaly we sebitleýin ykdysady ösüşe has köp goşant goşmaly.
Iş wagty: 16-2023-nji oktýabr